Köy enstitülüleri kapatıldı, köye üniversite açıldı(!)

Değerli okurlarım,
Bugün, 7 Nisan 1940’da ilkokul öğretmeni yetiştirmek üzere kurulan Türkiye’ye özgü Köy Enstitülülerinin kuruluşunun yıldönümü.
Okuma-yazma seferberliği dahil Köy Enstitüleri gerçeğine geçmeden önce 19 Mayıs 1919- 27 Ekim 1927 tarihleri arasında yaşadıklarını anlattığı, olayları kendi bakış açısıyla yorumladığı Nutuk ile başlayalım.
Nutuk’un ilk cümlesi, “1919 senesi Mayıs’ın 19. günü Samsun’a çıktım. Vazıyet ve manzara-ı umumiye: Osmanlı Devletinin dahil bulunduğu grup, Harbi Umumide mağlup olmuş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şeraiti ağır, bir mütarekename imzalanmış. Büyük Harbin uzun seneleri zarfında, millet yorgun ve fakir bir halde. Millet ve memleketi Harbi Umumiye sevk edenler, kendi hayatları endişesine düşerek, memleketten firar etmişler...” okuyarak nasıl bir yönetim aldığını hatırlayalım.
Yüz yıl önce bugünlerde “En önemli ve verimli görevimiz eğitimdir” diyen Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve yol arkadaşları önce Tevhid-i Tedrisat (Eğitim ve öğretimin birleştirilmesi) Kanunu çıkararak medreseler, tekke ve zaviyeleri kapattı.
Önce Yeni Türk Harflerini kabul ederek Okuma Yazma Seferberliği için Millet Mekteplerini açtı.
Ardından geriliğe karşı “Eğitim Savaşı” ve “ilköğretim Seferberliği” başlattı.
1936 yılına gelindiğinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’a, “Cumhuriyet’i kurduk ama köylere götüremedik. 40 bin köyün 35 bini okul ve öğretmensiz. Bir çözüm bulalım” talimatı verdi.
Ancak 4 yıl sonra 17 Nisan 1940’da kabul edilen 3803 sayılı kanunla öğretmen yetiştirmek üzere şehirlerden uzak tren yollarına yakın tarıma elverişli bölgelerde 21 Köy Enstitüsü açıldı.
Çifteler Köy Enstitüsü (Eskişehir), Arifiye Köy Enstitüsü (Adapazarı), Kızılçullu Köy Enstitüsü (İzmir), Gölköy Köy Enstitüsü (Kastamonu), Kepirtepe Köy Enstitüsü (Kırklareli) -Pulur Köy Enstitüsü (Erzurum), Hasanoğlan Köy Enstitüsü (Ankara), Pamukpınar Köy Enstitüsü (Sivas), Akçadağ Köy Enstitüsü (Malatya), Aksu Köy Enstitüsü (Antalya), Cılavuz Köy Enstitüsü (Kars), Beşikdüzü Köy Enstitüsü (Trabzon), Düziçi Köy Enstitüsü (Adana), Savaştepe Köy Enstitüsü (Balıkesir), Akpınar Köy Enstitüsü (Samsun), Pazarören Köy Enstitüsü (Kayseri), Gönen Köy Enstitüsü (Isparta), İvriz Köy Enstitüsü (Konya), Ortaklar Köy Enstitüsü (Aydın), Dicle Köy Enstitüsü (Diyarbakır).
KÖY ENSTİTÜLERİ KAPATILDIDeğerli okurlarım,
Aralarında kayınvalidem Meserret İlter Uğurtan’ın da bulunduğu 17 Nisan 1940’da dönemin İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un gayretleriyle açılan Köy Enstitüleri uygulaması, 1946'da Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanlığından ayrılmasına kadar başarıyla devam etti.
CHP’nin oy kaybetme kaygısıyla 1947’de Yüksek Köy Enstitüsü bölümü, 1948’de eğitmen kursları kapatıldı. Bazı köy enstitüleri devre dışı bırakılarak düğmeye basıldı.
Köy Enstitüleri varlığına tahammül edemeyen Demokrat Parti, köy ağalarının baskısıyla Köy Enstitüleri ile öğretmen okulları birleştirilerek İlk öğretmen Okulu oldu, köye yönelik eğitim ve öğretim kurumlarının varlığına 27 Ocak 1954’te son verildi.
Yemekhanelerini, yatakhanelerini, sınıflarını kendileri inşa eden, bahçede tarımı, derste yurttaşlığı öğrenen Köy Enstitüsü öğrencileri paydosta müzik, resim, şiir, tiyatro olmak üzere kültür ve güzel sanatlarla ilgileniyorlardı.
Bugün yarış atı gibi öğrencileri yarıştıran, sınav odaklı ve ezberci olmayan Köy Enstitüleri gerçeğini;
Bir: Çifteler Köy Enstitüsü ve Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsünde okuyan, Gazi Eğitim Enstitüsü’nü mezunu müzik öğretmeni ve yazar Talip Apaydın ile 1960’lı yıllarda Amasya Lisesinde çalışırken öğrendim.
İki: Hayatın gerçeklerini görerek, yaşayarak, anlatarak öğreten Adana-Düziçi ve Balıkesir-Savaştepe Köy Enstitüleri’nde öğretmenlik yapan kayınvalidem Meserret İlter Uğurtan ile öğrencilerinden dinledim.
Üç: Fakir Baykurt, Mehmet Makal, Dursun Akçam gibi yazar ve düşünürlerin kitaplarını okuyarak bilgi sahibi oldum.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Hasan Ali Yücel başta olmak üzere Köy Enstitüsünde görev yapan öğretmenler ve öğrencilerden vefat edenlere Allah’tan rahmet, hayatta olanlara sağlıklı yaşam diliyorum.
KÖYE OKUL DEĞİL ÜNİVERSİTEDeğerli okurlarım,
Bugüne geldiğimizde; eğitimin kalitesini daha yukarılara çıkaracak, öğretmenlik mesleğini özendirecek önlemler almak yerine sistemi yap-boza çevirdik.
Eğitimin en önemli paydaşlarından öğretmen yetiştiren köy enstitüleri, öğretmen okulları, eğitim enstitüleri, yüksek öğretmen okullarını kapattık.
Öğrencileri, değişik fakültelerden mezun pedagojik formasyon belgesi olan işsizlere teslim ettik.
Köy okullarının kapısına kilit vururken meslek yüksekokulları başta olmak üzere köylere üniversite bölümleri açmakla övündük.
Eğitim ve öğretim hizmetlerini yürütmekle görevli öğretmenlerin atamaları, mesleki gelişimleri, kariyer basamaklarında ilerlemelerini düzenlemek amacıyla 3 Şubat 2022 tarihinde yılında “Öğretmenlik Meslek Kanunu” yürürlüğe girdi ama bir arpa boyu mesafe alınmadı.
PROJE OKULLAR VE MÜDÜRLERDeğerli okurkarım,
57 Proje Okul bulunan Kocaeli’de 9 fen lisesinden 4’ü, 2 Sosyal Bilimler Lisesinin 2’si, 12 Anadolu Lisesinden 10’u, 14 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinden 7’si, 18 Anadolu İmam Hatip Lisesinden biri, Güzel Sanatlar Anadolu Lisesi ve Spor Anadolu Lisesi olmak üzere toplam 26 lise proje okuldan çıkarıldı.
Allah’tan Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin hatasını anlamış olacak ki uygulamayı şimdilik durdurarak önümüzdeki günlerde yeniden değerlendirme kararı almış.
Bu arada son olarak 4 ve 8 yılını tamamlayan ya da boş bulunan 175 Anaokulu, ilkokul, orta okul, Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi ve kurum müdür atamaları bugün açıklanmış olacak.
Yönetmelikte yapılan değişiklikle yüksek lisans, doktora, yurt içi ve yurt dışı projeler, yarışmalarda derece kazanmak gibi kriterler puanlamada dikkate alınmazken eğitim kıdemi fazla olanlar şanslı ve avantajlı oldu.
İzmit’te 23 Nisan İlkokulu,  Hızırreis İlkokulu, Emek Dayanışma İlkokulu, İzmit Ortaokulu, İzmit Lisesi, Cahit Elginkan Anadolu Lisesi, Nuh Çimento MTAL, İzmit Halk Eğitim Merkezi, Körfez Atatürk Lisesi ve Petkim Ortaokulu, Derince Turgut Reis İlkokulu,  Sabancı Ortakları ve Çalışanları İlkokulu, Gebze Koç Ortaokulu, Gölcük Barbaros Hayrettin Anadolu Lisesi, Değirmendere Atatürk Ortaokulu, Donanma İlkokulu, Dumlupınar Ortaokulu, Kartepe Rahmiye İlkokulu, Rabak İlkokulunun da bulunduğu okullarla ilgili değerlendirmelere yarın devam ederiz.