Demans nedir? Belirtileri Nelerdir? Demans Ölümcül mü?

Peki, demans nedir nasıl anlaşilir, demans hastalığı nedir, demans hastalığı neden olur, demans belirtileri nelerdir, demans teşhisi nasıl konur, demans hastalığı tedavisi var mı?
Demans Nedir?Demans genellikle bilişsel işlevlerde bozulmaya neden olan bir grup semptomu ifade eder. Demans hastalık olarak tek bir tür değildir. Aksine farklı türleri vardır. En çok rastlanan türü Alzheimer demansı bütün demansların ortalama %60 ila %80’ini içerir. Bir inme yaşandığında meydana gelen vasküler demans ise demans türleri arasında en fazla rastlanan ikinci demans türü olarak bilinir.  
Kelime anlamı bakımından demans, Latince mens kelimesinden türemiştir. Mens, zihin anlamına gelir. Demans ise zihnin kaybedilmesi anlamı taşır. Bunun yanı sıra demanslar, özellikle Alzheimer demansı hemen meydana gelmez. Demans hastalığı belirtileri
yavaş yavaş fark edilmeye başlar. Demans yani bunama belirtileri ilerleyicidir. Bazı demanslar ise vücuttaki bir maddenin eksikliği veya bir maddenin ya da ilacın yan etkisine bağlı olarak meydana gelir. Bu demans türleri genel olarak ilerleyici olmaz ve ölümcül değildir.
Demans evreleri ilerledikçe hastalığın şiddeti de artar. Erken bunama belirtileri arasında unutkanlık dikkat çeker. Demans orta evredeyken kaybolmak, iletişimde zorluk çekmek, kişisel hijyene dikkat etmemek, yardım gereksinimi, yineleyen sorular sorma gibi belirtilerle kendini gösterir. Demans hastalığının son evreleri ise yürüme konusunda zorluk yaşama, tam bağımlılık, çok yakınları dahi tanıyamama, saldırganlık ve psikolojik semptomları gösterir.
Demans Neden Oluşur?Beyin farklı bölgelere ayrılmıştır ve her bir bölge farklı işlevlerden sorumludur. Beynin farklı bölgeleri, bilişsel, duygusal ve motor işlevler gibi çeşitli görevleri yerine getirir. Bu bölgelerin zarar görmesi veya hasar görmesi durumunda, o bölgeye özgü işlevlerde bozulmalar ortaya çıkabilir.
Beyin hücreleri veya nöronlar, birbirleriyle iletişim kurmak için elektriksel ve kimyasal sinyaller kullanırlar. Bu iletişim ağı, beyin fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlar. Demas ise beyindeki hücrelerdeki zarar veya ölüm sonucunda ortaya çıkan bir durumdur.
Farklı demans türleri, beynin belirli bölgelerindeki, belirli beyin hücre hasarı tipleri ile ilişkilidir. Örneğin, Alzheimer hastalığında, beyin hücrelerinin içindeki ve dışındaki bazı proteinlerin yüksek düzeyde olması, beyin hücrelerinin sağlıklı kalmasını ve birbirleriyle iletişim kurmasını zorlaştırır. Hipokampus adı verilen beyin bölgesi, beyindeki öğrenme ve hafızanın merkezidir ve bu bölgedeki beyin hücreleri Alzheimer hastalığında genellikle zarar gören ilk bölgedir. Bu yüzden hafıza kaybı genellikle Alzheimer'ın ilk semptomlarından biridir.
Demansın Türleri Nelerdir?Demansın çeşitleri hastalığın şiddetine ve etkisine göre farklıdır. Progresif yani ilerleyen demanslar aşağıdaki gibidir:
Alzheimer DemansıAlzheimer demans belirtileri arasında beyinde beta-amiloid plakları ve nörofibriler yumaklar gibi anormal protein birikintilerinin oluşması yer alır. Bu birikintiler genellikle hafıza ile ilişkili olan hipokampus gibi beyin bölgelerinde ve daha sonra diğer bölgelerde hasara yol açabilir.
Vasküler DemansPeki, vasküler demans nedir? Bu demans türü, beyindeki kan damarlarında tıkanıklık veya kanamalar nedeniyle oluşur. Beyin dokusuna yeterli oksijen ve besin gitmemesi, belli bölgelerde hasara yol açar. Hasarın yeri, tıkanıklığın veya kanamanın olduğu bölgeye bağlı olarak değişebilir.
Lewy Cisimciği DemansıBu demans türünde, beyindeki Lewy cisimcikleri adı verilen anormal protein birikintileri bulunur. Bu birikintiler özellikle beyindeki bazal ganglionlar ve kortikal bölgelerde hasara yol açabilir.
Frontotemporal DemansPeki, frontotemporal dementia nedir?Bu demans türünde, frontal ve temporal loblar gibi beyin bölgelerindeki hücrelerde belirli proteinlerin birikimi veya hasarı söz konusu olabilir. Bu durum genellikle kişilik değişiklikleri, dil bozuklukları ve davranışsal sorunlarla ilişkilidir.
Karışık DemansKarışık demans, farklı demans türlerinin veya beyin patolojilerinin bir arada bulunduğu bir durumu ifade eder. Özellikle 80 yaş ve üzeri bireylerde otopsi çalışmaları, beyinde birden fazla demans türünün varlığını ortaya koymaktadır. Bu durumda, Alzheimer hastalığı, vasküler demans, Lewy cisimciği demansı gibi farklı demans türleri veya beyin patolojileri bir arada bulunabilir. Karışık demans durumu, demans semptomlarının ve hastalığın seyrinin karmaşıklığını artırabilir.
Demansın Belirtileri Nelerdir?Demans genellikle bellek kaybıyla ilişkilendirilir, ancak demans teşhisi için yalnızca bellek kaybı yeterli değildir. DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı) ve benzeri tanı kriterleri, demansın teşhisi için genellikle aşağıdaki alanlardan en az ikisinde belirgin bozulma olması gerektiğini belirtir:
BellekBu, yeni bilgilerin öğrenilmesi, hatırlanması ve daha önce öğrenilen bilgilerin hatırlanmasıyla ilgili sorunları içerir. Kısa veya uzun vadeli bellek kaybı olabilir.
İletişim ve DilDemans, konuşma yeteneği, kelime seçimi, cümle oluşturma veya anlama gibi dil becerilerinde bozulmaya yol açabilir.
Odaklanma ve DikkatDemans, kişinin dikkatini toplamasını, bir konuya odaklanmasını veya görevlere yönelik dikkatini sürdürmesini zorlaştırabilir.
Muhakeme ve YargıDemans hastaları, basit kararlar verme, problem çözme veya riskleri değerlendirme gibi yeteneklerde bozulma yaşayabilir.
Görsel AlgıBu, nesneleri tanıma, uzamsal ilişkileri anlama veya çevresel değişikliklere uyum sağlama gibi alanları içerebilir.
Demansın Teşhisi Nasıl Yapılır?Demans teşhisi genellikle detaylı bir klinik değerlendirme, fiziksel muayene, nörolojik testler ve bazı görüntüleme yöntemleri kullanılarak yapılır. Temel değerlendirmeler aşağıdaki gibidir:
Hikaye Alımı ve DeğerlendirmeFiziksel MuayeneBilişsel Değerlendirme yani Mini Mental Durum MuayenesiLaboratuvar TestleriGörüntüleme TestleriNöropsikolojik TestlerDemansın Tedavisi Var Mıdır?Demansın şu an için kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak, belirli tedavi yöntemleri ve yaklaşımlar demansın semptomlarını hafifletmeye veya ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir. Tedavi genellikle semptomların türüne, demansın altında yatan nedenlere ve hastanın genel sağlık durumuna göre kişiye özgü olarak belirlenir.
Kaynak: Haber Merkezi